بررسی شیوه‌های طبقه‏‌بندی اعضا در تلویزیون بی‌بی‌سی فارسی: رویکردی تحلیل گفتمانی به برنامه‌های متمرکز بر موضوع‏‌های دینی «پرگار»

طبقه ‏بندی اعضا[1]، اصطلاحی است که ابتدا هاروِی ساکس[2] در اواسط دهة 1960 مطرح کرد. کوشش‌های اولیة ساکس به ارائة طرح اولیه‏ای از ابزار طبقه ‏بندی اعضا (MCD)[3] انجامید که در آن به خودِ طبقه‏ها و ویژگی‌هایشان پرداخت. مقالة حاضر، با هدف بررسی شیوه‌های طبقه‏بندی اعضا به‌مثابه رویکردی تحلیل گفتمانی، با بررسی برنامه‌های متمرکز بر موضوع‌های دینی پرگار که در فاصلة سال‏های 1389 تا 1392 از تلویزیون بی‌بی‌سی فارسی پخش شده‏اند، تلاش می‏کند عناصر کلیدی کار ساکس در پیوند معناشناسانه با الگوی سه‌مرحله‌‌‌‌‌ای نورمن فرکلاف[4] را، توصیف، تفسیر و تبیین ‏کند. نتایج بدست‏آمده، گویای آن است که تنها در حدود یک‌سوم واژه‌ها و تعابیر استفاده‌شده برای اسلام به‏نسبت مثبت بوده و دوسوم دیگر، منفی و در بسیاری از مواقع مبتنی‌بر کلیشه‌های ضداسلامی بوده است. تحلیل گفتمان انتقادی این برنامه‌ها با محوریت برنامة ذات اسلام نیز نشان داد که پرگار، اسلام را به‏طورعمده دین خشونت، تحجر، ناراستی، ضدمدرنیسم و ناقض حقوق بشر معرفی کرده‏است. [1]. Membership Categorization [2]. Harvey Sacks [3]. Membership Categorization Devices [4]. Norman Fairclough